Vijf Nederlandse jeugdwerkorganisaties zijn in de leer geweest bij AEE (African Evangelistic Enterprise) in Rwanda. Onder leiding van Stichting Red een Kind bracht een delegatie van tien personen een werkbezoek aan AEE en volgde daar een training. Het doel: de groepsgewijze aanpak van AEE en Red een Kind ervaren en deze bruikbaar maken voor de begeleiding van jongeren in kwetsbare omstandigheden in Nederland.
De groep bestaat uit professionals die werkzaam zijn in één van de deelnemende organisaties SMO Breda, WijZijn Traverse Groep, Surplus en het Annahuis, twee ervaringsdeskundige jongeren, een onderzoeker en medewerkers vanuit initiatiefnemer GGD. Het werkbezoek is een onderdeel van het project ‘In groepen werken aan zelfrespect en veerkracht’, dat wordt gefinancierd door het Nederlandse Kansfonds.
Na het volgen van een inhoudelijke training verzorgd door AEE, vertellen leden van de zelfhulpgroepen over hun persoonlijke ervaringen in de zelfhulpgroep en hoe zelfhulpgroepen functioneren.
Persoonlijk sta ik vaak versteld van de kwaliteit en de effecten van de zelfhulpgroepen. In korte tijd komen mensen uit hun sociale isolement en klimmen op uit diepe armoede. Doordat de zelfhulpgroepen op meerdere aspecten in het leven werken, is het effect zo groot. Waar de zorg in Nederland vaak nog probleemgericht is, is het uitgangspunt bij zelfhulpgroepen holistisch en gaat uit van de potentie die in elk mens aanwezig is. De sociale steun en de stimulerende werking op persoonlijke, interpersoonlijke en economische groei is een andere sterke peiler naar mijn idee. In Nederland is de zorg soms versplinterd en na een traject staan mensen er soms weer alleen voor. De zelfhulpgroepen zijn een vorm van blijvende steun en zijn geïntegreerd in het dagelijks leven. Ook dat zie ik als een grote kracht van de zelfhulpgroepen.
Carin Rots, projectadviseur GGD: “In Nederland is de aanpak gericht op kwetsbare jongeren individueel gericht en nog vaak probleem-georiënteerd. Deze benadering levert niet altijd het gewenste resultaat op. De groepsgewijze aanpak, zoals AEE die toepast, is een veelbelovend alternatief. Het is krachtgericht, duurzaam en ook nog eens goedkoop in vergelijking met een individueel traject.” De aanpak van AEE lijkt dus het antwoord te zijn op de verschuiving die in Nederland plaatsvindt naar een participatiemaatschappij. In de training ervoeren de deelnemers de impact van de werkwijze van AEE door middel van zelfhulpgroepen én werden zij geïnspireerd door de kracht van mensen in kwetsbare omstandigheden.
Twee jongeren uit Nederland, van links naar rechts; Rick en Isha, ontmoetten twee jongeren uit Rwanda; Jado en Liliane. Door verschillende omstandigheden hebben ze allemaal een tijd op straat geleefd. Liliane is op 8 jarige leeftijd wees geworden en zwierf met haar zusje van 5 jaar van huis naar huis, op zoek naar eten en een slaapplek. Ook Jado is op jonge leeftijd wees geworden en heeft de zorg voor zijn broertje. Hij heeft nu een stuk land dat hij bewerkt en een koe en een geit. Hij handelt in geiten. Hiermee voorziet hij in het levensonderhoud van zichzelf en zijn broertje. Hij wil sparen, zodat hij over 5 jaar zelf een huis kan kopen en een gezin kan stichten. Op die manier kan hij zijn broer dit huis nalaten en is zijn broer in staat school af te maken. Alle vier hebben ze een zware tijd op straat achter de rug. Ze herkennen bij elkaar het hopeloze gevoel, de diepe eenzaamheid (isolement), het zich verantwoordelijk voelen voor kleine broertjes en zusjes en de risico’s van het leven op straat. Ze hebben te maken gehad met alcohol en drugs en de gevolgen daarvan. Ze kennen het gevoel dat je geen doel hebt in je leven. Naast het gevoel van hopeloosheid en het hebben van dezelfde behoeften (eten, een dak boven je hoofd, steun, ergens bij horen, gezelligheid, warmte) herkennen de jongeren ook de wilskracht om iets van het leven te maken en het belang van sociale steun. Als je alleen bent, verlies je snel hoop en de moed om door te gaan. Als je in een groep bent, kun je elkaar steunen en dat geeft kracht om door te gaan. Vooral mensen die hetzelfde hebben meegemaakt begrijpen je goed. Liliane en Jado geven aan veel te hebben gehad aan de steun van de zelfhulpgroepen en de trainingen die ze met de zelfhulpgroep hebben gevolgd: life skills trainingen (zelfvertrouwen, samenwerken, doelen hebben in je leven), training lichamelijke gezondheid en weerbaarheid, een beroepsopleiding, financieel management (inkomen genereren, sparen en investeren). Alle vier erkennen ze het belang van een (beroeps)opleiding en het belang om ergens bij te horen, een familiegevoel. Deze integrale benadering sluit aan bij de behoefte en doet recht aan mensen.
Rick: ‘Ik herken de emoties van de moeilijke periode op straat. Blijf geloof en hoop houden, dan heb je kracht om door te gaan. Jullie inspireren me om ook anderen te helpen!’
Jado: ‘Ik geloof in de kracht van samenwerken, dus vermijd het alleen op willen lossen van problemen; werk samen! Werk samen met mensen die je inspireren en ervoor zorgen dat je vooruitgaat!’
Isha: ‘Ik vind het heel bijzonder om hier te zijn. Het geeft mij het gevoel: Ik ben niet de enige. Ik krijg hier hoop van, dat het goed komt als we ervoor vechten. Jongeren zijn kneedbaar. Mensen in Nederland vergeten vaak waar het leven echt om gaat. Ze werken voor zichzelf en hun gezin. Het leven gaat niet om internet of de bioscoop! Hier zijn de mensen meer verbonden en de jongeren bereiken veel samen! We hebben allemaal al zoveel meegemaakt, dat we door een zware tijd zijn gekomen zegt iets over kracht. Jullie hebben een goed idee over je leven, ga zo door, dan zul je een gelukkig leven hebben.’
Liliane heeft een kappersopleiding gedaan en werkt in een kapsalon. Over 5 jaar zou ze zelf een gezin willen hebben en haar eigen salon. Daarnaast wil ze nog een beroepsopleiding volgen, omdat er veel concurrentie is in de kappersbranche. Ze wil daardoor meer inkomenszekerheid creëren.
Liliane: ‘We hebben allemaal veel meegemaakt, maar we leven nog. Het leven is een kostbaar geschenk. Onthoud goed: zolang je leeft is alles mogelijk. Droom ervan en werk ervoor!’
